Detoxificatie betekent ontgiften en is een natuurlijk mechanisme van het lichaam om zich te ontdoen van afvalstoffen, toxische stoffen en stressoren die schade kunnen toebrengen aan ons systeem, dat bestaat uit een fysieke, emotionele, mentale en spirituele laag.
In een situatie van gezondheid is er sprake van evenwicht; we zijn in staat ons aan te passen en ons leven vorm te geven, te midden van voortdurende veranderingen in onszelf en in de buitenwereld.
Gezondheid is dus een dynamisch begrip, en kan sterk verschillen in de tijd. De dynamiek van gezondheid geeft ons mogelijkheden om invloed uit te oefenen op dit evenwicht. Wetenschappelijke ontwikkelingen leren ons dat vooral epigenetische (omgevings) invloeden van belang zijn voor het evenwicht in gezondheid.
Onder toxische belasting verstaan we toxinen en stressoren, in het algemeen ziekmakende factoren. Om hiermee de belans te houden, staan ons in grote lijn de detox- en uitscheidingssystemen van lever, lymfe, darmen nieren, longen en huid ter beschikking, alsmede detoxmechanismen in de cellen. In onze huidige tijd is er echter een zodanig grote toxische belasting, dat onze detox systemen het niet aan kunnen. We onderscheiden een exogene en endogene toxische belasting.
Exogene toxische belasting
Hieronder wordt de toxische load verstaan die afkomstig is uit onze leefomgeving, met name door industriele processen. De afgelopen decennia zijn er meer dan 80.000 nieuwe chemische stoffen geproduceerd die in ontelbare producten op de markt zijn gebracht. De veiligheid van deze stoffen voor onze gezondheid is maar voor een fractie ervan onderzocht.
De grote industrieën omvatten onder andere de petrochemische, farmaceutische en argochemiche huishoudelijke chemicaliën, cosmetica en kleding. In enkele decennia tijd is de milieubelasting met stoffen uit de verschillende industrieën zodanig groot geworden, dat wij zelf geschaad worden door deze chemische load. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat tal van chemische stoffen die in voedsel en onze leefomgeving (lucht, water, aarde) aanwezig zijn zoals pesticiden, parabenen, plastics BPA, halogenen en voedseladditieven, hepatotoxische, neurotoxische, nefrotoxische, hormoon verstorende en carcinogene effecten hebben. Ook de enorme toename van geneesmiddelen is een onderdeel van de exogene toxische load.
Xenobiotica zoals BPA en glyphosate (beiden EDC’s ofwel (Endocrine Disrupting Chemicals) zijn inmiddeld aantoonbaar in de urine van meer dan 90% van de mensen in landen aar deze stoffen gebruikt worden. Steeds meer blijkt dat chronische bloodstelling aan lage doses van verschillende xenobiotica tegelijk zeer schadelijk is, met name voor het ongeboren en jonge kind.
Spijsvertering en endogene toxische belasting
Op zichzelf valt enige productie van toxische stoffen onder de normale fysiologie, dat wil zeggen dat onze vertering en onze cellen dagelijks afvalstoffen of reststoffen produceren die door onze lichaamseigen detox systemen onschadelijk gemaakt en afgevoerd worden. Een goed functionerende vertering vormt de basis van gezondheid.
De slijmvliezen van het spijsverteringskanaal zijn als eerste in contact met xenobiotica uit voedsel: in een mensenleven consumeren wij +- 25ton voedsel. Om effectief met al dit vreemde materiaal om te gaan en het te kunnen gebruiken, is het verteringsstelsel uitgerust met slijmvliezen en immunologische verdedigingslinies, en verschillende compartimenten voor enzymatische afbraak, absorptie en uitscheiding.
De spijsvertering wordt in de eerste plaats bespeeld door de fysieke aanwezigheid van de verschillende organen van mond tot anus, en is vervolgens sterk afhankelijk van de juiste zuurgraad en de juiste samenstelling van de verteringssappen en microbiota in de verschillende compartimenten, en de aansturing door het autonome zenuwstelsel. De slijmvliezen zijn opgebouwd uit een enkele laag met slijm bedekte epitheelcellen, die in de darm door middel van ‘tight junctions’ een specifieke doorlaatbaarheid vertoont voor kleine moleculen. De in de dunne darm geabsorbeerde stoffen worden door de vena porta naar de lever getransporteerd, alwaar detoxificatie en biotransformatie plaats vindt. Reststoffen worden via de gal, nieren en ontlasting uitgescheiden.
Wanneer op het niveau van verteren, absorberen, detoxificeren, biotransformeren en uitscheiden problemen ontstaan, zal de endogene toxische belasting toenemen.
Met name beschadiging van de tight junctions tussen de epitheelcellen leidt tot doorlating van grote moleculen in de bloedbaan en daarmee tot verhoging van de toxische belasting en tot immuunreacties.
Verkeerde eet- en voedingsgewoonten en een verkeerde balans tussen intake van voedsel en de individuele verteringscapaciteit kunnen via een verstoorde vertering leiden tot een verhoogde endogene toxinenproductie.
Ook geneesmiddelen en andere exogene toxinen, alsmede stressoren in de vorm van overmatige psychische stress kunnen de vertering verstoren. Stressprikkels kunnen in behapbare hoeveelheid positief uitwerken op het in stand houden van de veerkracht in het systeem. Overmaat schaadt echter, en de huidige psychische belasting is bij veel mensen te groot.
De toxische belasting door voedsel
Het westerse voedsel dat de meerderheid van onze bevolking eet is hoog-industrieel geproduceerd en bewerkt; niet voor niets spreken we van de agro-chemische industrie en de intensieve voedselproductie. Deze is gericht op opbrengst en onderzoek laat zien dat de voedseldiversiteit en het gehalte aan essentiële nutriënten in 80 jaar tijd sterk afgenomen. Daarnaast bevat dit voedsel resten van de gebruikte pesticiden, zoals het zeer toxische Glyphosate, dat op verschillende niveaus ingrijpt en leidt tot ontregeling van het metabolisme, de darmmicrobiota, oxidatieve stress en DNA schade.
Industrieel bewerkt voedsel is vaak verarmd door raffinage, en bevat allerlei veranderde en toegevoegde chemische stoffen. Denk aan de overmaat beschadigde omega-6 verzuren, en additieven als zoetstoffen, emulgatoren en smaakversterkers.
Westers voedsel verhoogt de toxische belasting en is pro-inflammator, niet in de laatste plaats door de gewoonte van veel mensen om de hele dag door te eten (grazen).
Onderzoek laat zien dat oorspronkelijk, biologisch geproduceerd voedsel veel minder pesticiden (er is helaas overal ter wereld sprake van contaminatie) en zware metalen bevat en tot 40%meer fytonutrienten.
Toxische belasting en chronische ziekten
Er komen steeds meer wetenschappelijke publicaties die een relatie laten zien tussen een te grote toxische belasting en chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes, kanker, reumatische ziekten, longziekten en psychische aandoeningen. Het mechanisme achter deze relatie bestaat uit een verstoring van de darmmicrobiota, leververvetting, insuline resistentie en obesitas, die allen leiden tot een chronische laaggradige ontsteking. LGI blijkt de basis te zijn voor het ontstaan van de huidige chronische ziekten. Daarnaast rechtstreekse effecten door EDC’s op receptoren, en DNA schade door toxische stoffen.